Jego Świątobliwość 33 Menri Trizin
Jego Świątobliwość 33 Menri Trizin, Lungtok Tenpa Nyima Rinpocze duchowy przywódca Yungdrung Bon
Rinpocze jest 33 opatem w linii klasztornej Menri. Urodził się w 1927 roku w Kjangtsang, w prowincji Amdo na terenie Tybetu, jako Sangye Tenzin Jong Dong. W wieku 8 lat opuścił swe rodzinne strony i rozpoczął naukę pisania, czytania oraz rutynowych recytacji klasztornych. W wieku zaledwie 12 lat rozpoczął studia w dziedzinie medycyny tybetańskiej, pod okiem Zhuwo Tanpy Lhundrupa, które z powodzeniem po 5 latach ukończył. Naukę „tajemnej tantry”, rytuałów oraz praktyki wstępne odbywał pod opieką Szieraba Tenpy Gyaltsena, który był głównym lamą jego rodzimego klasztoru Kjangtsang.
Studia w monastycznej szkole dialektycznej rozpoczął w wieku 16 lat i po 8 ich latach otrzymał tytuł naukowy gesze. Wyspecjalizował się przede wszystkim w medycynie, astronomii i astrologii. Kiedy miał 26 lat udał się do Gyalrongu we wschodnim Tybecie, gdzie nadzorował druk tekstów bon wchodzących w skład Kangyuru. Znajdowały się one w posiadaniu króla tego regionu i przechowywane były pod postacią drewnianych bloków. Wydruk ich objął ponad 100 tomów tekstów, które Rinpocze złożył w swoim rodzimym klasztorze Kjongtsang. Podróżował także do prowincji Tsang w Tybecie Centralnym, aby wesprzeć studia nad tradycją w klasztorach Yungdrung Ling, Menri oraz Khana. Następnie, osiadł w klasztorze Drepung w Lhasie, gdzie prowadził badania i praktykował. Spędził tam 5 lat, aż do wybuchu powstania tybetańskiego w 1959 roku.
Po tym wydarzeniu, postanowił uciec z Tybetu. Odbył w tym celu pieszą wędrówkę w kierunku Mustangu, a gdy znalazł się już w Nepalu, dotarł do Pokhary. Stamtąd zaś, przedostał się do Indii, gdzie dowiedział się, że opat klasztoru Yungdrung Ling wraz z wieloma lamami bon przebywa w Samling, w starym klasztorze w regionie Dolpo, położonym w Nepalu. Postanowił więc udać się tam, by do nich dołączyć. Kolejne więc miesiące spędził na podróżach po dolinach Nepalu, aż w końcu tam dotarł i gromadził teksty tradycji bon, aby wydać je ponownie, gdyż przyświecało mu jej przetrwanie. Była to wówczas sprawa ogromnej wagi, ponieważ wiele drogocennych pism zostało w Tybecie, gdzie zniszczono je i zbezczeszczono podczas chińskiej rewolucji kulturalnej. Zachowały się jedynie ich kopie, które odnaleźć można było tylko w odosobnionych regionach, stąd tak ważne okazało się ich powtórne wydanie. W Samling spotkał dr Davida Snellgrove`a, badacza z londyńskiej Szkoły Studiów Orientalnych i Afrykanistycznych (SOAS) Uniwersytetu w Londynie. Snellgrove zaproponował wydanie tych cennych tekstów w Delhi, czym zajęli się opat klasztoru Yungdrung Ling, gesze Samten Gyaltsen Karmay oraz Lopon Tenzin Namdak Rinpocze. Następnie, ci trzej uczeni skorzystali z zaproszenia Snelgrove`a i pod patronatem Fundacji Rockefellera, udali się do Anglii. Tam przekazywali wiedzę o tybetańskiej kulturze i religii, a zarazem studiowali nauki Zachodu. Sangye Tenzin Jong Dong spędził w Anglii 3 lata. W tym czasie, żył i studiował z benedyktynami, cystersami i innymi wspólnotami monastycznymi. Odbył także podróż do Rzymu, gdzie spotkał się z papieżem Pawłem VI.
W 1964 roku, Rinpocze powrócił do Indii, gdzie założył ufundowaną przez angielskich sponsorów szkołę Montessori. Na prośbę Jego Świątobliwości Dalajlamy XIV, dokonał jej otwarcia wspólnie z personelem wolontariuszy z Zachodu. Kierował nią przez 3 lata, nauczając jednocześnie gramatyki i historii. Swoje skromne, bo wynoszące tylko 300 rupii miesięcznie pobory posyłał znajdującym się na wygnaniu w indyjskim Manalii lamom, w trosce o to, by mieli za co zakupić żywność. Dodatkowo, pomagał przy założeniu w Manali centrum medytacji dla mnichów i lamów. W międzyczasie, do Indii powrócił także Lopon Tenzin Namdak, gdzie z pomocą Katolickiej Akcji Humanitarnej, zakupił ziemię w indyjskim stanie Himachal Pradesh w położonej nieopodal Solan wiosce o nazwie Dolanji (Dolandzi), która dzięki temu stała się domem dla tybetańskiej wspólnoty uchodźców bonpo.
W 1966 roku gesze Tenzin Jong Dong pojechał do Norwegii na Uniwersytet w Oslo, gdzie na zaproszenie profesora Para Kvaerne przez 2 lata uczył tybetańskiej historii i religii. Jednakże, 15.03.1968 r. otrzymał telegram z Indii, który zawiadamiał go, że Strażnicy nauk Yungdrung Bon, czyli potężne oświecone istoty, zdecydowali o jego wyborze, jako 33 opata klasztoru Menri i zarazem duchowego przywódcę wszystkich bonpów. W trakcie ceremonii elekcyjnej, opat Yungdrung Ling, Lopon Sangye Tenzin, Lopon Tenzin Namdak oraz pozostali gesze, modlili się przez 14 dni w gonkhangu, który jest świątynią tychże Strażników. Dokonano potem dywinacji i tym sposobem Rinpocze został opatem Menri. Aby takiego mistycznego wyboru dokonać, spisano imiona kandydatów na skrawkach papieru, które następnie umieszczono w sporządzonych z jęczmiennej mąki kulistych tormach (ciastach ofiarnych) i umieszczono je w specjalnej wazie. Po 2 tygodniach modlitw i rytuałów, opat klasztoru Yungdrung Ling wydobył z wazy trzy z nich i umieścił je kolejno na specjalnie przygotowanej mandali. Wazę opróżniono z pozostałych w niej torm z imionami, a trzy wydobyte z niej jako pierwsze, włożono do niej z powrotem i cały proces modlitw i rytuałów rozpoczął się od nowa. Tym jednak razem, pierwsza wydobyta z wazy torma zawierała imię przyszłego opata. Druga zaś, imię najwyższego lamy tradycji i dzierżyciela nauk.
Przyszły opat, Sangye Tenzin Jong Dong, miał w nocy z 14 na 15 marca sen związany z tym zdarzeniem. W nim, on sam oraz drugi wylosowany lama, wyszli z wazy umieszczonej na szczycie gonkhangu. Obaj trzymali konchy, które były identyczne, jak te używane w klasztorach podczas specjalnych uroczystości. Towarzyszyła temu wichura i drugi z lamów nie był w stanie utrzymać w rękach swej konchy. Podmuch wiatru wytrącił ją z jego dłoni i upadła ona na ziemię, roztrzaskując się. Tylko Sangye Tenzin Jong Dong utrzymał swoja konchę i wydał z niej dźwięk, pomimo okropnej burzy. Krótko po tym, gdy się obudził, nadszedł wspomniany już telegram z Indii.
Wrócił więc do Indii jak najszybciej, gdzie przejął swoje nowe obowiązki, jako duchowy przywódca społeczności bonpów. Wszystko to wydarzyło się w newralgicznym dla tej tradycji momencie, jako że jej lamowie byli rozproszeni, a ciągłość linii mistrzów niemalże utracona. Sangye Tenzin Jong Dong zapoczątkował więc nowy dla niej okres. Jako bardzo wytrwały i współczujący człowiek, zatroszczył się o wybudowanie nowego klasztoru na uchodźctwie i powołanie w nim szkoły dialektycznej. Dzięki tym przedsięwzięciom, udało mu się ochronić kulturę i religię bon w nowym i obcym środowisku. Aby mu w tym dopomóc, przybyło z Tybetu, Indii i Nepalu wielu lamów, którzy udzielili mu stosownych nauk i inicjacji.
Wraz z upływem czasu, krok po kroku, zbudował nowy klasztor Menri w Dolanji oraz szkołę dialektyczną bon, która wykształciła już ponad 37 gesze, uznawanych przez Jego Świątobliwość Dalajlamę XIV. Rinpocze założył też przyklasztorny sierociniec będący schronieniem dla dzieci wyrosłych w tradycji bon. Współcześnie, w Dolanji żyje ponad 400 dorosłych Tybetańczyków i około 100 dzieci, a także ponad 100 mnichów. Do założonej w przyklasztornej wiosce szkoły uczęszcza ponad 250 uczniów z różnych części Indii, Nepalu i zagrabionego przez Chińczyków Tybetu. Dzięki wysiłkom Jego Świątobliwości Lungtoka Tenpy Nyimy, Dolanji jest obecnie dobrze prosperującym centrum tybetańskiej kultury i religii.
Więcej informacji: Menri Monastery
Jego Eminencja Kyabje Yongzin Rinpocze – Skarbnica Mądrości
Jego Eminencja, Yongdzin Tenzin Namdak Rinpoche, został uznany przez Jego Świętobliwość 14 Dalai Lama jako jedyną najbardziej ważną żyjącą skarbnice mądrości Kultury Tybetańskiej.
Lopon Tenzin Namdak Rinpocze urodził się w 1926 roku w Khyungpo Karru w prowincji Kham, we wschodnim Tybecie. W wieku 7 lat wstąpił do klasztoru Tengchen, który był wówczas głównym ośrodkiem nauczania w Khamie. W klasztorze tym, funkcję umze, czyli prowadzącego ceremonie religijne i praktyki, pełnił jego wujek Kalzang Tsultrim. Tengchen to klasztor oryginalnego bon, czyli Yungdrung. Utrzymywał on wówczas ożywione kontakty zarówno z Menri, jak i z Yungdrung Ling.
W 1941 roku, w wieku 15 lat, udał się do klasztoru Yungdrung Ling, gdzie przebywał do roku 1943 i służył pomocą przy tworzeniu fresków w nowo wybudowanej gompie. Do Nepalu po raz pierwszy udał się w roku 1944, odbywając tam pielgrzymkę w towarzystwie dwóch innych mnichów. Najpierw przybyli do Solu-Khumbu, a następnie do Kathmandu, gdzie medytowali w świętym miejscu bon, na wzgórzu Swayambunath, które swego czasu odwiedził sam budda Tonpa Szenrab. Potem, przez Pokharę i Mustang, powrócił do Tybetu, aby wybrać się na pielgrzymkę do góry Yungdrung Tise (Kailaś), która była w przeszłości centrum królestwa Szang Szung.
W 1945 roku ponownie wyruszył do klasztoru Yungdrung Ling, aby podjąć tam studia filozoficzne. Od tego samego roku, aż do roku 1950, przebywał na odosobnieniu ze swoim mistrzem Gang-ru Tsultrimem Gyaltsenem Rinpocze. Po jego zakończeniu, idąc za radą swojego mistrza, przeniósł się do klasztoru Menri, gdzie po kilkuletnich studiach uzyskał tytuł gesze, który odpowiada zachodniemu doktoratowi. Następnie wyjechał do leżącego nieopodal świętego jeziora Dangra w północnym Tybecie, klasztoru Se-zhig.
Po wybuchu powstania tybetańskiego, w 1959 roku, podobnie jak mistrzowie innych szkół z Dalajlamą XIV na czele, postanowił uciec do Indii. Podczas próby ucieczki został postrzelony przez chińskich żołnierzy oraz pojmany i uwięziony na blisko 10 miesięcy. Udało mu się jednak z więzienia zbiec i dotrzeć z powrotem do Nepalu.
W 1961 roku został zaproszony, wraz z gesze Sangye Tenzinem Jongdongiem i gesze Samtenem Karmayem, przez dr Snellgrove na Uniwersytet Londyński. Tam współpracował przy wydaniu zasadniczej dla tradycji bon książki, zatytułowanej Nine Ways of Bon (Dziewięć Ścieżek Bon), na którą składają się fragmenty najdłuższej biografii Tonpy Szenraba o tytule gZi-brjid. Gdy wrócił do Delhi w Indiach, razem z przyjacielem z Indyjskiej Akademii Nauk dr Lokeshem Chandrą Dasem, wydał zawierającą pochodzące z linii Zhang Zhung Nyen Gyud teksty, książkę zatytułowaną „Historia i Doktryna Bon-po Nispanna-Yoga”.
Począwszy od roku 1964, poszukiwał w Indiach miejsca nadającego się na założenie osady bon na uchodźstwie. Trzy lata później zarejestrował Tybetańską Fundację Bonpo i wraz 70 rodzinami przeniósł się do Dolanji, gdzie powstało centrum Yungdrung Bon. Po śmierci Szieraba Lodro, 32 opata klasztoru Menri, w roku 1963, rolę przywódcy duchowego bonpów wziął na siebie ówczesny opat klasztoru Yungdrung Ling. Trwało to do roku 1969, kiedy to nowym opatem Menri wybrany został Sangye Tenzin Jongdong. W tym samym roku, Lopon udał się do Monachium, gdzie przez 7 miesięcy brał udział w pracach nad monumentalnym dziełem, jakim jest powstały wtedy słownik tybetańsko-niemiecko-angielski. Od roku 1970 do roku 1979 mieszkał w Delhi i publikował różne dzieła z tradycji bon.
Kiedy do Dolanji w roku 1967 przybyli pierwsi mnisi, ich edukacją zajmował się Lopon Sangye Tenzin, główny nauczyciel w Menri w czasach tybetańskich. Lopon Tenzin Namdak pomagał mu wówczas. Kiedy w roku 1978 Sangye Tenzin zmarł, pełna odpowiedzialność za edukację młodszych pokoleń mnichów spadła na jego barki. Program nauczania w nowym Menri oparty został o dzieła wydane do tego czasu. Zorganizowano tam szkołę dla lamów, a Lopon stał się jednym z jej dwóch profesorów. Pod jego kierunkiem, odtworzono też kolejny klasztor bon, czyli zlokalizowany w pobliżu sławnego wzgórza Swayambhunath, Triten Norbutse.
W roku 1989 odbył swoją trzecią podróż na Zachód, tym razem do Anglii, Ameryki i Włoch, gdzie zapraszały go lokalne wspólnoty dzogczen. Dzięki temu, w okresie od marca do sierpnia 1989 roku, miał okazję zaprezentować gotowym na to zachodnim uczniom, nauki dzogczen. Na początku 1991 roku odwiedził też Niemcy, Anglię, Holandię i Włochy. W roku 1993 nauczał w Stanach Zjednoczonych, Holandii, Austrii i Niemczech oraz opublikował książkę Heart Drops Of Dharmakaya ( wydanie polskie: Krople Serca Dharmakai, Okultura, Warszawa 2015). W następnych latach nauczał w Holandii, Austrii, Niemczech, Stanach Zjednoczonych, Włoszech, Danii i Francji, gdzie założył ośrodek Szenten Dargye Ling. Polskę po raz pierwszy odwiedził w roku 2000, by potem jeszcze kilkakrotnie do niej przyjechać, przekazując między innymi nauki dzogczen z systemu A-tri , nauki z Tantry Matki (Ma Gyud) oraz z Ustnego Przekazu Zhang Zhung Nyen Gyud. Podczas wszystkich swych podróży przekazywał nauki opisujące różne systemy medytacyjne, dzięki czemu zapoczątkował w odwiedzanych krajach studia nad tradycją bon. Nadal nieprzerwanie naucza w różnych miejscach na świecie oraz opiekuje się tymi, którzy praktykują świętą Dharmę bon.